بسم الله الرّحمن الرّحیم

رَبِّ اشْرَحْ لِی صَدْرِی وَ يَسِّرْ لِی أَمْرِی وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسانِی يَفْقَهُوا قَوْلِي‏

بحث ما ان‌شاءالله برای بعد از عيد باشد و امروز مقداری دربارۀ عيد نوروز و وظايف عيد نوروز صحبت کنيم.

عيد نوروز يک عيد ملّی است و همين مقدار که نهی از آن نشده است، امضاست و ما می‌توانيم عيد بگيريم به نام عيد ملي، و اشکالی هم ندارد.

مرحوم محدث قمی در مفاتيح سر و سامان شرعی به اين عيد می‌دهند، که علاوه بر اينکه عيد ملی است، اسلام آن را امضا کرده است و عيد شرعی نيز هست. مرحوم محدث قمی از معلی بن خنيس و او از امام صادق«سلام‌الله‌عليه» نقل می‌کنند که روز عيد نوروز غسل عيد نوروز کن و لباس نو بپوش، مثل مردم که لباس نو می‌پوشند و روزه باش برای اينکه نزديک به خدا شوي. بعد از ظهر چهار رکعت نماز بخوان و بعد از نماز به سجده برو و دعايی را نقل کردند و در وسط دعا اين جمله آمده: «وَ بَارِكْ لَنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا الَّذِي فَضَّلْتَهُ وَ كَرَّمْتَهُ وَ شَرَّفْتَهُ وَ عَظَّمْتَ خَطَرَهُ»[1]

در عيد فطر به نام عيد آمده: «أَسْأَلُكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ الَّذِي جَعَلْتَهُ‏ لِلْمُسْلِمِينَ‏ عِيداً»[2]

و در اينجا اين‌طور آمده که خدايا اين روز، روز با شرافتی است و روزی است که تو اين روز را گرامی داشتی و روزی است که برای اين روز عظمت قائل شدي.

روايت گرچه در مفاتيح مرسل است، اما مرسل هم نيست. بعضی در معلی بن خنيس ايراد کردند از نظر سند و ما معلی بن خنيس را در رجالی که نوشتيم توثيق کرديم.[3] لذا روايت هم معتبر است. اگر کسی روايت را معتبر نداند، قانون تسامح در ادلۀ سنن، ‌روز عيد نوروز را عيد می‌کند. لذا بر روی هم می‌توانيم بگوييم که روز عيد نوروز از اعياد ملی است که شارع مقدس امضا کرده است.

از نظر اهل‌بيت«سلام‌الله‌عليهم» وقتی عيد است که ما در آن روز گناه نکرده باشيم. اميرالمؤمنين «سلام‌الله‌عليه» می‌فرمايند: «وَ كُلُّ يَوْمٍ لَا يُعْصَى اللَّهُ‏ فِيهِ‏ فَهُوَ يَوْمُ‏ عِيد»[4]

مفهومش هم اينست که «کلُّ يومٍ فيه يعصی الله فهو يومٌ‌ عزا». اين نهج‌البلاغه انصافاً‌ مثل خود اميرالمؤمنين چقدر عظمت و فصاحت و بلاغت دارد. لذا اين عيد ملی ما در اين چند روز برای ما عيد است، اگر گناهی در اين عيد نشود و اتّفاقاً در اين چند روز خيلی گناه می‌شود و سال را نامبارک می‌کند. قرآن می‌فرمايد اگر می‌خواهی عاقبت‌به‌خير شوي: «وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقين‏»[5]

عاقبت به‌خيری به سه معنا. اگر می‌خواهی ذلّت بعد عزّت پيدا نکني، تقوا داشته باش. اگر می‌خواهی شيطان برون و شيطان درون ذهن تو را نبرد و شبهات راجع به اسلام عزيز برايت پيدا نشود و برای بچّه‌هايت پيدا نشود، تقوا داشته باش. اگر می‌خواهی دم مرگ راحت و آسوده بروی در خدمت اميرالمؤمنين در وادی‌السّلام، تقوا داشته باش. اگر می‌خواهی از راهی که گمان نداري، يک زندگی پرنشاط و يک زندگی رفاهی و يک زندگی منهای گره برايت پيدا شود، تقوا داشته باش: «وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً ، وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَحْتَسِبُ»[6]

گناه زندگی را تباه می‌کند و سال را خراب می‌کند. آنگاه دست عنايت خدا روی سر گناهکار نيست. امنيّت دل و امنيّت ظاهر برای او نيست: «فَأَی الْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ»[7]

چه کسی شايستگی امنيّت دارد؟ امنيّت دل و اينکه زندگی بدون غم و غصّه و دلهره و اضطراب‌خاطر و زندگی منهای دشمن و امنيّت ظاهری داشته باشد. بعد خدا جواب می‌دهد که: «الَّذينَ آمَنُوا وَ لَمْ يَلْبِسُوا إيمانَهُمْ‏ بِظُلْمٍ أُولئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ»[8]

کسی که گناه در زندگی او نباشد. ظالم به خود و ظالم به ديگران نباشد. قرآن دوباره تکرار می‌کند و می‌فرمايد: «أُولٰئِکَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ».

تمام اينها مفهوم دارد و اينکه اگر متّقی نباشيم و اگر در زندگی ما گناه باشد، امنيّت نداريم. دست عنايت خدا روی سرمان نيست و زندگی توأم با غم و غصّه و چه کنم چه کنم و دلهره و اضطراب‌خاطر است و اتّفاقاً در اين عيد نوروز گناه می‌کنند. مجالس ما مجالس دينی نيست و اختلاط زن و مرد هست و زن آرايش کرده و مرد چشم چران و در ميان هم بنشينند و با هم بگو و بخند کنند. گناه اينها خيلی بزرگ است، اما در پيش ما کوچک شده است. يک طلبه آمد خدمت امام صادق«سلام‌الله‌عليه»‌ و گفت من يک مجلس زنانه دارم و اجازه دهيد بروم و برای زن‌ها حرف بزنم. امام صادق«سلام‌الله‌عليه» فرمودند کار خيلی مشکل است. گفت يابن رسول الله می‌توانم کار کنم. فرمودند برو! امّا مواظب خودت باش. راوی می‌گويد من مدت‌ها رفتم و برای زن‌ها درس می‌گفتم. يک روز من شوخی خنده‌داری کردم و همه خنديدند. مثل اينکه امام صادق«سلام‌الله‌عليه» برای او جاسوس درست کرده بودند و اين جاسوس به امام صادق«سلام‌الله‌عليه» گفت. آقا او را خواستند و فرمودند شنيده‌ام در مجالس با نامحرم خنده و شوخی داري؟ بعد امام صادق«سلام‌الله‌عليه» فرمودند: اگر اين تکرار شود، دين جايی نيست و دينت را می‌برد. مجلسی که با هم مختلط باشند، نمی‌توان گفت اين مجلس حضرت زهراست و مجلس زهراپسند و امام صادق پسند است. اما اتّفاقاً در اعياد ما هرچه عيد بزرگ‌تر است گناه فراوان شده است. شيطان خيلی بدجنس است و خوب بلد است انسان را جهنّمی کند. لذا مثلاً شب پانزدهم شعبان و شب قدر که حکيمه خاتون می‌گويد وقتی من نرجس خاتون را در بغل گرفتم شروع کردم سورۀ انا انزلناه بخوانم و آقا امام زمان در دل با من همراهی می‌کردند.[9] در روايات هم داريم که آن شب قدر است؛[10] امّا اين شب قدر به اندازه‌ای گناه می‌شود که يکی از بزرگان به من می‌گفت شب پانزدهم شعبان من قبل از نماز شب خواب امام زمان را ديدم و آقا امام زمان آمدند، امّا عصبانی و ناراحت بودند. گفتم آقا کجا بوديد؟ فرمودند شب جشن من است و آمدم در جشن‌ها سری بزنم و از بس کشيده به صورتم زدند،‌ فرار کردم! نبايد ساده از اينها بگذريم. اين ايام عيد بد ايامی شده است. کوچه ها بدتر از منزل‌ها و منزل‌ها بدتر از کوچه‌ها شده است. بی‌حجاب‌ها و بی‌عفت‌ها که هيچ، اما می‌بينيم خواص هم مراعات نمی‌کنند و چادري‌ها هم مراعات نمی‌کنند. می‌بينيم با اختلاط بين زن و مرد در مجالس گناه می‌شود. اين يک مصيبت است و مصيبت هم بزرگ است؛ اما ما آن را  کوچک می‌کنيم و اسلام به اين حرف‌ها راضی نيست.

مطلب مهم‌تر از اين و گناه بيش از اين، مسائل سياسی است. غيبت‌ها زياد است و شايعه پراکنی‌ها زياد است و تهمت‌ها و توهين‌ها زياد است و عام البلوی هم هست و اين هم در ميان مردم و هم در ميان ما طلبه‌ها هست. تا پيش هم می‌نشينند می‌گويند عيد شما مبارک و بعد می‌گويند چه خبر و شروع می‌کنند به گفتن. گاهی شايعه‌پراکنی می‌کنند و نود درصد اين حرف‌ها شايعه‌پراکنی است. امام صادق«سلام‌الله‌عليه» می‌فرمايند: «كَفَى‏ بِالْمَرْءِ كَذِباً أَنْ يُحَدِّثَ بِكُلِّ مَا سَمِعَ»[11]

بس است که در عالم ملکوت به او بگويند دروغ‌گو. يعنی هرچه بشنود پخش کند. اما حرف‌های ما خيلی بالاتر است و به يکديگر تهمت‌ها و توهين‌ها داريم. دسته‌ای به دستۀ ديگر توهين می‌کنند و بالاخره مجالس ما پر از غيبت و تهمت و شايعه و توهين است. مرحوم کلينی روايت صحيح‌السندی نقل می‌کنند که: «مَنْ‏ أَهَانَ‏ لِي‏ وَلِيّاً فَقَدْ بَارَزَنِي بِالْمُحَارَبَة»[12]

روايت قدسی و صحيح‌السند می‌فرمايد اگر کسی اهانت به ولی خدا کند، جنگ با خداست. امام صادق برای اينکه ما اشتباه نگيريم و ولی خدا را از اولياء الله و از خواص نگيريم، می‌فرمايند مراد از ولی، همين شيعيان ما هستند.[13] کسی که به يک شيعه توهين کند، جنگ با خداست. بنابراين خيلی بايد مواظب باشيم.  اين تهمت‌ها و شايعه‌پراکني‌ها و اهانت‌ها و حرف‌های رکيک و بالاخره اهانت به يکديگر است. يکی طرفدار کسی است و ديگران را خراب می‌کند و ديگری طرفدار کسی ديگر است و ديگران را خراب می‌کند و بر سر هم داد می‌زنند. به قول حضرت امام که چند روز قبل مقام معظم رهبری هم می‌گفتند اگر دادی داريد بر سر دشمن بزنيد. داد زدن بر سر خودتان دشمن را خوشحال می‌کند. بالاترين چيزی که به ما شکست می‌دهد، اختلاف ماست و اين اختلاف در ميان ما هست و در ميان طلبه‌ها هم هست. همين اختلاف‌ها به جاهای باريکی می‌رسد. بعضی اوقات قربة الی الله غيبت می‌کند يا قربة الی الله تهمت می‌زند يا قربة الی الله توهين می‌کند و يک دسته را خراب می‌کند.

جرداق نصرانی در کتاب الامام علی جملۀ شيرينی دارد. می‌گويد انسان گاهی می‌رسد به اينجا که ولی خدا را در خانۀ خدا قربةً‌الی الله می‌کشد! وضع رسيده به اينجا که قربة الی الله تهمت می‌زند و شايعه پراکنی می‌کنيد و قربة الی الله توهين می‌کند و قربة الی الله آبروی مسلمان را می‌برد و قربة الی الله توهينی می‌کند که جنگ با خداست.

اين گناه دوم بدتر از گناه بدحجابی و بی‌حجابی است و اين در ميان مردم زياد است و اگر بخواهيم عيدمان مبارک باشد، اگر بخواهيم سال با امنيتی داشته باشيم و اگر بخواهيم عاقبت‌به‌خير شويم به آن سه معنايی که گفتم، بايد اين ايام عيد گناه نداشته باشيم. بايد ثواب‌های ما بيشتر باشد.

اول غسل روز عيد عبادت است،؛ دوّم روزه بگير؛ سوم نماز ظهر و عصر را اول وقت و با جماعت بخوان؛ چهارم اينکه چهار رکعت نماز بخوان و بگو امروز عيد است و عيد من را مبارک کن. سرتاپای روايت معلی بن خنيس عبادت است. مابقی اعياد نيز همين است. مثل عيد غدير که به اندازه‌ای عمل دارد که انسان هرچه زرنگ باشد، نمی‌تواند تمام اعمال شب و روز عيد غدير را انجام دهد. در تمام مفاتيح  سفارشی که راجع به اعياد شده رابطه با خداست. اگر رابطه با خدا نباشد اين روز عزاست. حال روز عيد غدير باشد يا روز نوروز يا روز ديگری باشد. بايد با عبادت و رابطه با خدا روزمان و سالمان را مبارک کنيم.

از همه التماس دعا دارم و اميدوارم پروردگار عالم همۀ شما را عاقبت‌به‌خير کند و اميدوارم اين عيد برای شما و وابسته‌های به شما مبارک باشد و ان‌شاء‌الله با صحّت و سلامتی و امنيّت و دل خوش و تقوا و محبّت، اين سال را طی کنيد.

و صلّی الله علی محمّد و آل محمّد