بسم الله الرّحمن الرّحیم

الحمدلله الّذی علّم بالقلم، علّم الإنسانَ مالم یعلم، و صلّی الّه علی من هو الإسم الأعظم، محمدٍ النّبی الخاتم، و علی آله اهل بیت لجود و الکرم، الرّافعین بأنواهِم أ ستار الظُّلَم.

قال اله العظیم فی کتابه الکریم: «واذکر فی کتاب إدریسَ إنّه کان صدیقاً نبیّاً و رفعناه مکاناً علیّاً».  

از آن روز که ادریس نبی، علی نبیّنا و آله و علیه السلام- که بنابر روایاتِ پیامبر مکرّم صلّی آلّه علیه و آله و سلّم نخستین کسی است که با قلم، نوسته است- قلم را بر دست گرفت، تا آن لیلۀ مبارکۀ قدر، که تابش نخستین اشعۀ وحی بر قلب مطهّر خاتم پیامبران،‌با تکریم و گرامی داشت قلم، آغاز گردید، تا چهارصد سال پس از هجرت، که قلمِ با فضیلت سیّد شریف رضی رضوان اله تعالی علیه، صحیفه ای را از مجموعۀ کلمات گهربار امیرالمؤمنان و مولای متّقیان علیه الصلوة والسلام رقم زد که به حقّ،نهج البلاغه و أخ القرآن نام گرفت، و تا به امروز که در عصر انفجار اطّلاعات، در حوزه علمیۀ کهن یکهزار سالۀ اصفهان، از صاحبان قلم در عرصۀ اسلامی، تجلیل می شود و تا همیشۀ دنیا و بلکه تا دامنۀ قیامت که زمان رسیدگی به اعمال یکایک آدمیان فرا می رسد، این «قلم» است که از جایگاهی برجسته و برتر و مکانتی به همتا و یگانه برخوردار است.

در عظمت و فضیلت قلم، همین بس که امام جعفر بن محمد الصادق علیه افضل الصّلوات و التّحیات تصریح فرموده اند که «إن اوّل ما خلق الله القلم فقال له اُلکتب فکتب ما کان و ما هو کائن إلی یوم القیامة» تحلیل این روایت شریف در کنار دیگر روایاتِ این باب که خلقِ اول بودن را بیان فرموده است، این سخنِ بلند عارفانِ متألّه را تأیید می کند که قلم،‌مظهر بارزِ علمِ تفضیل و همان عقل اول و روح اعظم است، از آن جهت که واسطۀ بین حقّ و خلق در ایصال و انتشار علوم و معارف است. بی سبب نیست که خداوند سبحان در قرآن کریم هم به قلم، سوگند یاد می کند و هم به آنچه با قلم می نویسند. «ن والقلم و ما یسطرون». اهمیّت و برجستگی این سوگند الهی هنگامی آشکار تر می شود که ظرفِ زمانی نزول این آیاتِ مبارکات را مدّ نظر آوریم و بدین نکتۀ مهمّ توجه نماییم که در آن روزگار، نه تنها در محیط جهالت زده و عقب افتادۀ حجاز، که محیط حاکمیّت نادانی و فقرِ فراگیرِ فرهنگی و اجتماعی بود،‌بلکه در دنیای متمدّن آن دوران نیز، قلم و ارباب قلم نه قدر می دیدند و نه بر صدر می نشستند. در چنین فضای سرد و بی روحی، خورشید عالمتابِ قرآن کریم، همواره با آغاز یک حرکتِ دامنه دار علمی و فرهنگی، از مشرقِ پاک و نورانی پیامبر رحمت و معرفت، طلوع کرد و ارواح یخ زدۀ انسان گرفتار در چنگال جهالت و ضلالت را با انوار گرما بخش خود، حیاتی تازه بخشیده و همان پیامبر الهی در همان فضای خاص تصریح فرموده که صریر اقلام علماء و صدای گردش قلم های دانشمندان، حجاب ها را پاره می کند و به پیشگاه با عظمت خداوند سبحان، منتهی و نائل می گردد و مداد علما بر دماء شهدا، برتری و فضیلت دارد.

از جایگاه رفیع قلم و ارباب با فضیلت آن در کتاب و سنّت که بگذریم، نقش بی بدیل قلمِ در تاریخ بشریّت تا بدانجاست که قلم با پیدایش خود، دوران تاریخ را از دوران ما قبل تاریخ، جدا می کند و دوران تاریخ بشر، از زمانی آغاز می گردد که خط، اختراع شده و انسان توانایی در دست گرفتن قلم را پیدا کرده است و ماجرای زندگی خود را بر صفحات، ثبت گردانیده و از خود، ما یسطرون به یادگار نهاده است.

این همه، ضرورت تشکیل این مجمع با شکوه و نظائر آن را به خوبی تبیین می کند و چنانکه قرآن مجید نیز به ما می آموزد، تجلیل و تکریم اصحاب علم و ارباب قلم، حرکتی نشأت گرفته از خداوند تعالی است که «یرفعِ الله الّذین امنوا منک و الّذین اوتوا العلم درجات».

اینجانب ضمن تقدیر و تشکر صمیمانه از اهتمام بلندی که از چهار سال پیش تاکنون برای برگزاری همایش اهل قلم به ابتکار دفتر تبلیغات اسلامی استان اصفهان، استمرار یافته است، نکاتی را به اقتضاء ضرورت، بیان می کنم.

1- گرچه در عرصۀ علوم اسلامی از عهد حضور حضرات معصومین سلام الله علیهم اجمعین تا به امروز، ارباب قلم، رسالتی بزرگ را به انجام رسانیده اند، ولی بدون تردید، شرایط دنیای معاصر، اقتضای تلاشی نو و جدی و برنامه ریزی شده برای تدوین نوین و ترویج هر چه گسترده تر معارف والای اسلامی را دارد و در این میان نقش نویسندگان و مؤلفان حوزه علوم اسلامی، نقشی خطیر و سنگین است. نمی توان بدون مجهز شدن به قدرت علمی و توانِ فکری در این عرصۀ پر مسئولیت، قدم نهاد. قلم اندازی کردن و خلق آثاری که با غفلت و اهمال و بی ما یگی و کم مایگی همراه است، نه تنها خدمت به دین و علوم الهی و اسلامی نیست که حقّاً مایۀ سرافکندگی برای صاحبان آن و اسباب زحمت برای خوانندگان است. امیر بیان، امام علی بن ابیطالب علیه السلام، قلم را گویاترین و روشن ترین نماد یک انسان، قلمداد می فرماید و تصریح می کند که «قَلمُکَ أبلَغُ ما ینطق عنک»  از این جهت بر همۀ کسانی که در حوزۀ تألیف علوم و معارف اسلامی قصد خدمت و فعالیّت دارند، فرضِ عینی است که ابتداءً به طور جدّی به ارتقاءِ سطح علمیِ خود، همّت گمارند و بدانند که با چند سال تدرّس و تعلّم ظاهری و مطالعه چندکتاب علمی و بدونِ جهادِ بی وقفه علمی و درکِ اساتید فن، نه دستاوردی برای خود و نه ره آوردی برای جامعه اسلامی نخواهند داشت و بلکه در بسیاری از موارد، باعث زیان و آسیب به اسلام و مسلمین خواهند شد و این، بی شک گناهی نابخشودنی است.

2- یکی از آفت های مهمّ نویسندگان، رونویسی کردن آثار پیشین است. این آفت بزرگ ریشه در فقر نظریّه پردازی و نظریّه سازی و تکیه صرف بر نظریه های مشهور و تفکّر ترجمه ای دارد و اگر ما به دنبال گسترش مرزهای دانش و نهضت تولید علم و فکر هستیم، باید بدانیم که این جنبش، با تکرارِ مکرّرات و رونویسی کردنِ آثار دیگران، عملی نمی شود. بنابراین تقویت بنیان های پژوهشی و تحقیقاتی در حوزه‌های علمیّه و دانشگاه ها برای دستیابی به فضایی که در آن نظریه پردازی علمی و نه ارائه آراءِ بی پایه و بی مایه و سُست، رواج پیدا کند امری لازم و ضروری است.

3- شرط لازم برای تأثیرگذاری و نفوذ کلامِ مؤلفّان و نویسندگان علوم الهی، «إخلاص و صداقت» است. اخلاص رنگ خداست که «صبغة الله و مَن أحسن من الله صبغه» و «صداقت» یک رنگیِ گفتار و کردار و یگانگی قول و فعل است که نه تنها عامل تأثیر سخن در مخاطبان، بلکه زمینه سازِ رشد و ترّقی انسان و ترفیع او به درجاتِ عالیۀ و إلهیّه است: «واذکر فی الکتاب إدریس إنه کان صدیقاً نبیاً و رفعناه مکاناً عَلیّاً».

از خداوند خالق قلم، با تضرّع و إبتهال مسألت می کنیم که به همۀ ما و به یکایک نویسندگان علوم الهی، إخلاص در عمل و صداقت در قول و فعل را مرحمت فرماید و ما را از حاملان و مروّجانِ حقیقی علوم و معارف اسلامی قرار دهد.

بار دیگر از همۀ دستگاه ها و متصدّیانی که در برگزاری این همایش، نقش و اهتمام داشته اند و از نویسندگان و مؤلّفان شرکت کننده و از داوران و متصدّیان گرامی، بالأخص از دفتر تبلیغات اسلامی استان اصفهان و به ویژه از مدیر محترم این دفتر، صمیمانه تشکر و قدردانی می کنم و مزید توفیقات آنان را در خدمت به اسلام و معارف والای اسلامی، از پیشگاه حضرت حق متعال خواستارم.

                                                           والسلام علیکم و علیهم و رحمه الله و برکاته

24 ذی العقده الحرام 1428 مطابق با 14/آذر/1386

                                                       حسین مظاهری