بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ

برگزاری دومین دورۀ مدرسۀ تابستانی کلام امامیّه در حوزۀ علمیّۀ اصفهان، به اهتمام انجمن کلام اسلامی، مایۀ مسرّت و امید است. هم از آن جهت که اقدامی مناسب در راستای گسترش فعالیت‌های علمی و مطالعاتی دانش مقدّس کلام اسلامی و رونق‌بخشی به این علم الهی در حوزۀ علمیه است و هم از آن حیث که ثمرۀ مبارک این‌گونه تلاش‌های فکری و علمی، تقویت بنیادهای اعتقادی طلّاب عزیز خواهد بود. از این‌رو، صمیمانه از این اهتمام مبارک، قدردانی می‌کنم و سه نکتۀ کوتاه ولی با اهمیّت را متذکّر می‌گردم:

1) توجّه هرچه بیشتر به علم کلام و الهیّات در حوزه‌های علمیّه، امری ضروری و خصوصاً در دنیای معاصر، کاملاً اجتناب‌ناپذیر است و اگر بگوییم که دانش کلام اسلامی باید در کانون توجّهات علمی و فکری در نظام آموزشی حوزه‌های علمیّه قرار داشته باشد، سخن گزافی نیست، ولی اینک متأسّفانه آن‌گونه که شایسته و بایسته است به الهیّات و کلام، توجه کافی و وافی مبذول نمی‌شود و حتی متون درسی ارزشمندی که تعلیم و تعلّم آن در طی سالیان متمادی در حوزه‌های علمیّه، رایج و دارج بوده است، نظیر شرح باب حادی‌عشر و شرح تجرید و شوارق، اکنون در شمار کتب متروک، واقع گردیده است. بی‌تردید رسالت اصلی حوزه‌های علمیّه، آشنایی عمیق با معارف الهی و سپس تبیین صحیح آن معارف در جامعۀ بشری است و این رسالت خطیر که البته ابعاد گسترده و پیچیده‌ای را در بردارد، امّا به هر صورت، بدون رونق و پویایی دانش کلام و الهیّات ایفاء و اداء نخواهد شد.

2) اندیشه‌های گوناگون الهیّاتی در دنیای جدید و مدرن که روزگار معاصر ما را، به یک کارخانۀ عظیمِ تولید انبوه افکار متنوّع و متکثّر، اعم از صحیح و سقیم، مبدّل ساخته است، به طور طبیعی، سؤالات و شبهات تازۀ فراوانی را در مقابل ما می‌نهد که فراتر از مسائل و شبهه‌های سنّتی در علم کلام و روزگاران قدیم است و همان‌گونه که متکلّمان عالیقدر پیشین، در هر مقطعی با ارائۀ ساختار نوین برای مباحث کلامی، به اقتضائات و نیازهای زمانۀ خود، به خوبی تجاوب کرده‌اند، امروز نیز باید کلام‌پژوهان و عالمان این دانش مهمّ، با در نظر گرفتن نیازها و شرایط دنیای معاصر، نظام معرفتی مناسبی را برای رونق بخشیدن و تعمیق و تجدید این علم الهی، تنظیم و ارائه نمایند.

انجمن کلام اسلامی، هم در این زمینه  و هم در زمینۀ قبلی، می‌تواند با اعتماد و توکّل به خداوند تعالی و تکیه بر فکر و دانش و تلاش محقّقان و پژوهشگران عزیز، نقشی برجسته را ایفاء نماید و برای برطرف ساختن خلأها و رفع نقیصه‌ها در این دو عرصه، اهتمام سازنده و اصلاح‌گرایانه‌ای را از خود بروز دهد، مشروط برآنکه اولاً: برنامه‌ریزی‌های دقیق و متینی را در این زمینه‌ها به انجام رساند و ثانیاً: اقدامات عملی و هماهنگی‌ها و همدلی‌های لازم با دستگاه‌های ذی‌ربط و مسئول در حوزه‌های علمیّه را برای اجرای آن برنامه‌ها، معمول دارد.

3) مصاحبت و مؤانست با معارف الهی، توفیق بزرگی است که باید آن را مغتنم شمرد و در حراست از آن کوشش کرد و به لوازم عملی آن ملتزم بود. خصوصاً دانشی مانند کلام و الهیّات که مستقیماً سخن از خدا و توحید و باورهای توحیدی و امور متعالیِ مربوط به آن را تکفّل می‌کند، مسیری نورانی ولی خطیر است که:

هم شرح صدر می‌خواهد که: «فَمَنْ‏ يُرِدِ اللَّهُ‏ أَنْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ كَذلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ»؛

و هم قرار گرفتن در محور خواست و ارادۀ قانون‌مندانۀ خداوند متعال را نیاز دارد که: «وَ ما كانَ‏ لِنَفْسٍ‏ أَنْ تُؤْمِنَ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ يَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذينَ لا يَعْقِلُونَ»؛

و هم سلامت و پاکیزگی و طهارت قلب را می‌طلبد که: «وَ أَمَّا الَّذينَ في‏ قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَتْهُمْ رِجْساً إِلَى رِجْسِهِمْ»؛

و هم اخلاص و خلوص در نیّت را لازم دارد که: «صِبْغَةَ اللَّهِ‏ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً وَ نَحْنُ لَهُ عابِدُونَ».

از خداوند سبحان توفیقات شما عزیزان را در ترویج و تعمیق دانش کلام و الهیّات اسلامی مسألت می‌کنم. والسّلام‌علیکم و رحمةالله و برکاته.

حسین‌المظاهری

12 / ذی‌القعدة‌الحرام / 1437

25 / مرداد / 1395