بسم‌الله الرّحمن الرّحيم
قال‌الله‌سبحانه وتعالي: «الَّذينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ وَ كَفى بِاللَّهِ حَسيباً».
اکنون که با عنايات خداوند تعالي بار ديگر با فرارسيدن شهرالله مبارک رمضان، بهار تبليغ دين و معارف ديني آغاز مي‌گردد، اجتماع شما مبلّغان شريعت و داعيان الي‌الله را که به هدف تهيُّأ و هم انديشي براي مسئوليّت بزرگ تبليغ تشکيل گرديده، گرامي مي‌دارم و نکاتي را به اختصار متذکّر مي‌شوم:
1) نقش برنامه‌هاي تبليغي علماء دين و روحانيّون حوزه‌هاي علميّه در طول دورۀ پس از غيبت کبراي حضرت بقية‌الله‌الاعظم«ارواحنافداه» در ابقاء و استحکام مباني ديني و هدايت و ارشاد مؤمنان، بي‌ترديد نقشي برجسته و بي‌نظير است. آنان با اين حرکت عظيم خود، چراغ دين و تعاليم حيات‌بخش قرآن و عترت را در ميان مردم و تا اقصي نقاط عالَم، روشن نگاه داشته‌اند و در اين راه پرافتخار همۀ ناملايمات به جان خريده‌اند. تاريخ مشعشع حوزه‌هاي علميّه گواهي مي‌دهد که عَلَم دين در هر دوره‌اي بر دوش عالمان آگاه و مبلّغان وارسته بوده است و به بيان بلند رسول خدا و پيامبراکرم«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم»: «يَحْمِلُ هَذَا الدِّينَ فِي كُلِّ قَرْنٍ عُدُولٌ يَنْفُونَ عَنْهُ تَأْوِيلَ الْمُبْطِلِينَ وَ تَحْرِيفَ الْغَالِينَ وَ انْتِحَالَ الْجَاهِلِينَ». اين روايت شريف نبوي که از لسان مبارک حضرت امام صادق«سلام‌الله‌عليه» نقل گرديده است به روشني حکايت از آن دارد که تنها کساني صلاحيّت حمل و ترويج دين مبين را دارند که علاوه برآنکه خود، در شمار عدول و وارستگان هستند، از قدرت و آگاهيِ علميِ لازم براي مقابلۀ عالمانه با تفسيرهاي نادرست مبطلين و التقاطيّون و دگرگون‌سازي‌هاي غاليان و تندروان و نسبت‌هاي نادرست جاهلان و مرتجعان برخوردار باشند و بتوانند غبار التقاط و غلوّ و ارتجاع را از چهرۀ تابناک دين و معارف والاي ديني پاک نمايند. اينجاست که رسالت خطير شما مبلّغان گرامي و وظيفۀ سنگيني که در ترويج و تبليغ کتاب و سنّت برعهده داريد، معلوم و مشخّص مي‌گردد. بنابراين براي اداء مسئوليّت بزرگ تبليغ، بايد هم خود، دين‌باور و دين‌مدار باشيم و هم دين و تعاليم ديني را به خوبي و درستي فهم کرده و شناخته باشيم و در غير اين‌صورت، مسلّماً در انجام وظيفه، ناکام خواهيم ماند.
2) توجّه به روش‌هاي تبليغ به تناسب زمان و مکان و مخاطبان، امري لازم و از ضروريّات اجتناب ناپذير تبليغ است. در اين راستا پنج نکته از ساير نکات با اهميّت‌تر است؛ نخست: بهره‌گيري از زبان برهان و فطرت: «ادْعُ إِلى سَبيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتي هِيَ أَحْسَنُ». دوّم: بر خورد محبّت‌آميز و نرمش و ملاطفت در گفتار: «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَيِّناً». سوّم: توجّه به اين‌که وظيفۀ ما تذکّر و يادآوري است نه زورگويي و سيطره‌جويي: «فَذَكِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ، لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ»«وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخافُ وَعيدِ». چهارم: استفاده از زبان مورد فهم مخاطبان و بيان ساده و گوياي حقائق قرآن و عترت: «فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا». و پنجم: که از همۀ روش‌ها با اهميّت‌تر و کارسازتر و ماندگارتر و اثرگذارتر است تبليغ عملي و نيک‌کرداري و سلامت رفتاري مبلّغان است: «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّني مِنَ الْمُسْلِمينَ». کلام بلند و بيان ارجمند اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه» را از ياد نبريم که: «إنّ الوعظَ الّذي لا يَمُجُّه سمعٌ و لا يَعدِلُه نفعٌ ما سكَت عنه لسانُ القول و نطق به لسانُ الفعل». وعظ و اندرزي که هيچ گوشي آن را دور نمي‌اندازد و هيچ سودي با آن برابري نمي‌کند، آن موعظه‌اي است که نه با زبانِ گفتار بلکه با زبانِ کردار و رفتار ارائه و عرضه شود.
3) اينک که اجتماع شما مبلّغان گرامي با صبغۀ توجّه به تفسير قرآن کريم و بهره‌گيري هرچه بيشتر از اين وظيفۀ بزرگ در انجام امور تبليغي تشکيل يافته، ضرورت دارد به اين نکته نيز اشاره نمايم که مسألۀ تفسير قرآن مجيد يکي از اساسي‌ترين مسئوليّت‌هاي عالمان ديني و بلکه ميثاقِ مؤکّد و عهدِ وثيق خداوند بر گردنِ آنان است: «وَ إِذْ أَخَذَ اللَّهُ ميثاقَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ». اين آيۀ مبارکه به روشني هرچه تمام‌تر به همۀ ما مي‌گويد که تبيين و تفسير کتاب الهي براي عموم مردم، پيمان مؤکدّي است که خداوند از عالمان و مبلّغان دين اخذ فرموده است و از اين جهت توجّه به موضوع تفسير قرآن کريم بايد در صدر توجّهات و انگيزه‌ها و تلاش‌هاي علمي و تبليغي مبلّغان و داعيان الي‌الله قرار گيرد.
اساساً هدف از نزول قرآن کريم به تصريح اين کتاب الهي دو چيز است: يکي تبيين تفسير قرآن و ديگري رشد و ارتقاءِ فکري مردم: «وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ». براساس اين آيۀ مبارکه، اولاً: شخص شخيص رسول‌الله«صلي‌الله‌عليه وآله وسلّم» وظيفه‌دار تبيين و تقسير قرآن کريم براي مردم است و بنابراين وارثان رسالت و نبوّت نيز همين وظيفۀ سنگين را برعهده دارند و ثانياً: همۀ مردم و نه دسته و گروهي خاص، مخاطبان قرآن کريم‌اند و از اين جهت پيام اين کتاب الهي«جامع و جهاني و جاوداني» است و ثالثاً: قرآن مجيد حاوي تعاليم و حقائقي است که کليد فهم درست و تفسير و تبيين آن در دست رسول خدا و ائمّۀ‌هدي يعني عترت طاهرين معصومين«صلوات‌الله‌عليهم‌اجمعين» است و لذا مردم براي فهم و کشف حقائق قرآن بايد به آستان مبارک و منوّر آن بزرگواران مراجعه نمايند و «قرآن صامت» را از طريق «قرآن ناطق» بشناسند و رابعاً: رشد فکري و ارتقاء انديشه و عقلانيّت انسان در گرو توجّه و فهم و عمل به وحي الهي و قرآن مجيد است.
البتّه بايد بدانيم که تفسير قرآن، امري انتزاعي و يک علم جدا افتاده و بي‌ارتباط با ساير علوم و معارف اسلامي نيست و بايد به مجموعۀ علوم ديني به عنوان منظومۀ به هم پيوسته‌اي که تفسير قرآن بر صدر و تارک آن قرار دارد بنگريم.
و نيز مبلّغان گرامي ضرورةً به اين نکته توجّه نمايند که تفسير آيات نوراني قرآن کريم براي هر قشر و گروهي، متناسب با سطح علمي و آگاهي‌هاي آنان بيان شود و عمدةً بر تعليمات اخلاقي و اجتماعي قرآن که زندگي‌ساز و انسان‌ساز و جامعه‌ساز است، تأکيد بيشتر و فزون‌تري گردد تا به اميد خداوند تعالي با فراگير شدن نهضت تفسير قرآن، ضرورت «بازگشت به قرآن» در جامعۀ اسلامي، عملي شده و دردها و مشکلات امروز جامعۀ ما به برکت قرآن و عترت، درمان شود و با باران فيض جاري کتاب و سنّت، دل‌هاي تشنگان حقيقت، خصوصاً نسل تکامل‌خواه جوان سيراب گردد و لذّت معنوي آن، کام همگان را شيرين سازد. ان‌شاءالله.
توفيقات حضرات مبلّغان عزيز را از خداوند تعالي مسألت مي‌کنم.
والسّلام‌عليکم و رحمة‌الله و برکاته
حسين المظاهري
12/تير/ 1392
24 / شعبان / 1434