سوال :
زني هستم 62 ساله كه بعد از فوت شوهرم كه در سنّ چهل سالگي خودم به رحمت ايزدي پيوست و بازنشسته ارتش بود و با وجود چند فرزند صغير كه داشتم و مستمرّي كه از حقوق شوهرم دريافت ميكردم امرار معاش نمودم تا اينكه كليه فرزندانم همسر اختيار نمودند و خود به علّت تنهايي و نداشتن سرپناهي و اصرار فاميل در سنّ 52 سالگي شوهر دوّم اختيار نمودم كه بازنشسته شركت ملّي نفت بود و چون نگران زندگي جديد بودم ازدواج دوّم را به مبادي ذيربط اطّلاع نداده و حقوق شوهر اوّل را همچنان دريافت نمودم (دو جلد شناسنامه داشتم) و حقوق دريافتي را بيشتر به فرزند كوچكم كه از بضاعت مالي خوبي برخوردار نبود ميدادم و اندكي را پس انداز مينمودم، شش و نيم سال كه از ازدواج دوّم گذشت به دليل اعتقاد به فرائض ديني و عمل جرّاحي قلب كه برايم پيش آمد و او از پرداخت هزينه درمان خودداري مينمود اختلافاتي به وجود آمد و او را ترك نمودم بدون طلاق و تا زمان فوت او كه چهار سال طول كشيد هيچ گونه نفقهاي دريافت ننمودم و از حقوق شوهر اوّل زندگي خود را ميگذراندم. استدعايي كه از حضرت عالي دارم اين است كه حقير را راهنمايي نماييد:
اوّلاً) قانوناً و شرعاً ميتوانم از مستمرّي و بيمه وارث شوهر دوّم استفاده نمايم يا خير؟
ثانياً) آيا حقوقي كه از دولت بابت شوهر اوّل (با توجّه به ازدواج دوّم و وضع روحي و اخلاقي همسرم) گرفتهام حلال بوده يا خير؟ و اگر نبوده حال چه اقدامي ميتوانم انجام دهم كه شرعاً دچار عذاب آخرت نشوم و قانوناً مشكلي نداشته باشم؟
پاسخ: گذشتهها گرچه گناه كردهايد ولي گذشته است از اين به بعد از مستمرّي و بيمه يكي از شوهرها استفاده كنيد و جبران گذشتهها را با توبه به درگاه خداوند بنماييد.